ZESPÓŁ PUSTEGO NOSA – PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA

EMPTY NOSE SYNDROME – A LITERATURE REVIEW

Streszczenie:

Zespół pustego nosa jest jatrogenną chorobą spowodowaną zbyt radykalną resekcją struktur anatomicznych jam nosa. Klinicznie objawia się między innymi paradoksalną niedrożnością nosa, dusznością, suchością nosa i gardła, hiposmią oraz zaburzeniami depresyjnymi. Jego patogeneza nadal nie jest dokładnie poznana. Wśród potencjalnie najważniejszych przyczyn zespołu pustego nosa wymienia się zmiany strukturalne jam nosa oraz zniesienie funkcji błony śluzowej na skutek jej zbyt radykalnej resekcji. W diagnostyce tej jednostki chorobowej nie ma opracowanych jednorodnych standardów. Rozpoznanie opiera się głównie na ocenie klinicznej objawów zgłaszanych przez pacjentów, u których przeprowadzono ingerencję chirurgiczną w obrębie jam nosa i zatok przynosowych. W piśmiennictwie podkreśla się konieczność prewencji tego zespołu polegającej na odstąpieniu od nadmiernej ingerencji chirurgicznej. Leczenie zachowawcze opiera się na miejscowym nawilżaniu błony śluzowej, stosowaniu emolientów oraz stymulacji receptora TRPM8 roztworem mentolu poprzez inhalację lub miejscową aplikację. Leczenie chirurgiczne ma na celu odtworzenie warunków anatomicznych zbliżonych do tych poprzedzających operację.

Słowa kluczowe:
ENS, zespół pustego nosa, wtórny zanikowy nieżyt nosa, nieżyt nosa, małżowiny nosowe

Abstract:

Empty nose syndrome is an iatrogenic disease caused by too radical resection of the nasal structures. Clinical symptoms include paradoxical nasal obstruction, dyspnea, nasal and throat dryness, hyposmia and depression. Pathogenesis of ENS remains unclear, although it is speculated that ENS originates from anatomical changes and abolishment of functions of nasal mucosa caused by its too radical resection. There are still no applicable standards in ENS diagnosis and it is mainly founded on clinical symptoms reported by patients that have a history of sinonasal surgery. Prevention of developing ENS is the most important strategy that includes restraining from performing radical sinonasal surgeries. Medical therapy includes local mucosal hydration, emollients, and stimulation of TRPM8 receptors by inhaling or applying topically menthol solutions. Surgical treatment aims at reconstructing nasal cavity to its original shape from before patient’s surgery.

Keywords:
ENS, empty nose syndrome, atrophic rhinitis, nasal obstruction, turbinate