ZAPALENIE ZATOK PRZYNOSOWYCH U DZIECI W ŚWIETLE WYTYCZNYCH EPOS 2020
EUROPEAN POSITION ON RHINOSISUSITIS AND NASAL POLYPS IN CHILDREN ACCORDING TO EPOS 2020
1 Oddział Otolaryngologii, Audiologii i Foniatrii Dziecięcej,
Wojewódzki Szpital Dziecięcy w Bydgoszczy
Kierownik: dr hab. med. Józef Mierzwiński prof. UMK
ul. Chodkiewicza 44, 85-667 Bydgoszcz
2 Katedra Pielęgniarstwa Zachowawczego,
Collegium Medicum w Bydgoszczy,
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Kierownik: prof. dr hab. med. Andrzej Kurylak
ul. Łukasiewicza 1, 85-821 Bydgoszcz
Pobierz plik:
W 2020 roku przedstawiono kolejną, uzupełnioną wersję europejskich wytycznych na temat zapalenia zatok przynosowych i polipów nosa (EPOS 2020). Wcześniejsze wersje zaleceń opublikowano w 2012, 2007 i 2005 roku. W porównaniu do publikacji sprzed ośmiu lat, nowa pozycja obejmuje szerszą i uaktualnioną wiedzę. Celem artykułu jest podsumowanie istotnych w praktyce klinicznej zmian, dotyczących postępowania w przypadku rhinosinusitis u dzieci w świetle wytycznych EPOS 2020, co biorąc pod uwagę obszerność EPOS może ułatwić rozpowszechnienie opublikowanych standardów.
Co nowego wykazał EPOS 2020? Niewątpliwie zaskoczeniem jest brak efektywności antybiotykoterapii w leczeniu zarówno ostrego (ARS), jak i przewlekłego zapalenia zatok (CRS) przynosowych u dzieci. Nieskuteczna okazała się również terapia immunomodulująca w postaci długotrwałego podawania makrolidów. Pomimo tych danych większość otolaryngologów stosuje antybiotyki, głównie w leczeniu zaostrzeń. W leczeniu CRS zatwierdzono korzystne działanie donosowych roztworów soli jako jedynego środka leczniczego, a także w terapii wspomagającej. Sterydoterapia donosowa jest rekomendowana przez EPOS 2020 w leczeniu przewlekłego zapalenia zatok, pomimo braku istotnych doniesień płynących z badań naukowych(!). Interwencje chirurgiczne rozważane są w przypadku niepowodzeń właściwej terapii medycznej oraz rzadziej, w przypadku powikłań ARS. Potwierdzono efektywność adenotomii w leczeniu CRS u dzieci do 12 r.ż. U dzieci powyżej 12 r.ż. oraz młodszych, u których wyczerpano wszystkie możliwości leczenia, złotym standardem pozostaje operacja FESS. Najnowszy EPOS wyznacza również dalsze kierunki badań w tematyce zapaleń zatok.
Słowa kluczowe:
EPOS, zapalenie zatok przynosowych, dzieci, leczenie
Recent version of the European Position Paper on Rhinosisusitis and Nasal Polyps was presented in 2020 (EPOS 2020). Earlier editions were published in 2012, 2007 and 2005. The newest publication present extended and updated
previous ones. The purpose of this article is to summarise the essential clinical practice changes in the management of rhinosinusitis in pediatric population based on EPOS 2020. This could facilitate spreading of novel standards of treatment, even though EPOS 2020 is the extensive document. What is new in EPOS 2020? Surprisingly, the ineffectiveness of antibiotics in the treatment of both acute and chronic rhinosinusitis have been proven. Moreover, there is also no evidence to support the utilization of prolonged macrolide immunomodulatory therapy. However, despite these data majority of otolaryngologists use antibiotics, mainly in exacerbations. Saline nasal irrigation is recommended for the treatment of CRS in children (PCRS) as a sole therapeutic agent or in adjunctive therapy. Intranasal steroids are recommended for use in children with CRS despite the absence of good level evidence(!). Surgical intervention is considered for patients with CRS who have failed appropriate medical therapy and, less commonly, in complicated acute rhinosinusitis. The latest EPOS also sets the direction of future research in the field of rhinosinusitis.
Keywords:
EPOS, rhinosinusitis, children, treatment